بیم هزینه از دست رفته و مندرس شدن (فیلم کفش‌های میرزا)

گاهی اوقات تصمیمی می‌گیریم و براساس تصمیم کارها، پروژه‌ها یا اقدام‌هایی رو انجام می‌دهیم یا هدفی رو پیگیری می‌کنیم.

بعد از گذشت مدتی به صورت فردی یا جمعی به این نتیجه می‌رسیم که تصمیم و اقدام‌های پیامد آن، به هدف مورد نظر نخواهید رسید. این جمع‌بندی ما را بر سر یک دوراهی قرار می‌دهد: (۱) خاتمه آگاهانه تلاش‌ها و عدم پیگیری و نیز عدم تخصیص منابع بیشتر و یا (۲) ادامه تلاش‌ها در عین یاس از تحقق نتیجه و هدف.

انتخاب گزینه (۱) مستلزم هوشیاری، آگاهی و شجاعت است. هوشیاری و آگاهی پیش‌نیاز هر تصمیم درستی است و ما را به سمت شناخت عمیق بافتار و علل عدم توفیق احتمالی و در نهایت شجاعت تصمیم درست پیش می‌برد (برخی تصمیم‌ها به دلیل پیامدهای ملموس و ناملموس نیاز به شجاعتی بیش از معمول دارد). با انتخاب این گزینه بخشی از منابع صرف شده و ارزش معادل آنها از دست رفته تلقی می‌شود که نتیجه آن نیز در قالب ضرر و زیان بیان می‌شود. هزینه از دست رفته یکی از دلایلی است که انتخاب گزینه (۱) را به تصمیمی شجاعانه بدل می‌کند، تصمیمی شجاعانه که به واسطه هوشیاری و آگاهی، به پیشگیری از زیان بیشتر منجر می‌شود.

اما گزینه (۲)، ترس از مواخذه شدن به دلیل اتخاذ تصمیم اولیه، عدم امکان دفاع از انتخاب گزینه به واسطه هزینه‌های از دست رفته مشهود و زیان آتی محتما نامشهود و برخی عدم قطعیت‌ها، رودربایستی بین اعضای تیم و ذی‌نفعان و ترس از اقرار به شکست عواملی هستند که ما را وادار می‌ساند بدون اتخاذ تصمیم سخت و توقف آگاهانه اقدام‌ها، به صورت «کژدار و مریز»، کار، پروژه یا تصمیم را ادامه دهیم.

این تصمیم، عواقب و پیامدهایی از جمله موارد اصلی زیر خواهد داشت:

• صرف هزینه و منابع به مراتب بیشتر از هزینه از دست رفته.
• مندرس شدن تیم و بی‌انگیزگی و کاهش حساسیت جمعی.

از میان دو پیامد اصلی مورد اشاره در بالا، ترجیح می‌دهم کمی در مورد مندرس شدن بنویسم.

وقتی تمام یا بخش عمده‌ای از اعضای یک تیم و ذی‌نفعان پروژه یا تصمیم، به این جمع‌بندی برسند که احتمال موفقیت ناچیز است، در عمل با جدیت، انگیزه و حساسیت کافی، موضوع را پیگیری نخواهند کرد، کارها در مهلت مقرر انجام نمی‌شوند، جلسه‌ها با تاخیر یا عدم حضور بسیاری از مدعوین برگزار می‌شود، کارها کیفیت لازم را نخواهند داشت، تصمیم‌ها با جدیت و حساسیت گرفته نمی‌شوند، مسایل حل نشده باقی می‌مانند تصمیم‌گیری و مواجهه با مسایل از زمانی به زمانی دیگر موکول می‌شود و مانند اینها.

محترمانه‌ترین تعبیری که برای این شرایط و چنین رخدادهایی به ذهن می‌رسد «مندرس شدن» است، چیزی شبیه کفشی پر وصله که به دلیل سنگینی و یاس ناشی از آن، نمی‌توان با آن حتی اندکی هم پیش رفت (این شرایط وقتی دردناک‌تر می‌شود که به دلیل تغییر شرایط تحقق هدف مجددا محتمل باشد، اما تیم و ذی‌نفعان به واسطه دوره مندرس شدن، دیگر انگیزه و جدیت پیگیری نخواهند داشت! و به احتمال تحقق هدف بی‌باور شده‌اند). فیلم کفش‌های میرزا نوروز را به خاطر بیاورید، که هیچ‌کس مسوولیت کفش را بر عهده نمی‌گرفت.

مندرس شدن می‌تواند هزینه‌های به مراتب بیشتر و سنگین‌تری را نیز برای سازمان و تیم در پی‌داشته باشد. اتخاذ تصمیم سخت آگاهانه، هوشیارانه و شجاعانه کمک می‌کند از مندرس شدن سازمان و تیم جلوگیری کنیم.

پی‌نوشت: «تو یک جلسه یادم آمد!» عنوان مجموعه پست‌هایی است که موضوع آن به واسطه گفتگوها، تعامل‌ها یا موقعیت‌های حرفه‌ای و مشابه آن به ذهنم رسیده و با یادداشت کردن موضوع و پرورش مطلب، آن را به سلسله پست‌ها تبدیل می‌کنم (امیدوارم بپسندید).