کیفیت محصول پروژه

به طور معمول وقتی از کیفیت صبحت می‌کنیم ۹ مجموعه ویژگی‌ها و مشخصات پروژه که آنها را قابلیت (ilities) می‌نامیم را به یاد می‌آوریم.

این ۹ ویژگی کلیدی عبارتند از:

قابلیت تولید / قابلیت استفاده / قابلیت اطمینان / قابلیت نگه‌داشت / قابلیت دسترسی / قابلیت کاربری / قابلیت انعطاف / قابلیت پذیرش جامعه / قابلیت خریداری

قابلیت تولید (Productivity)

• منظور از قابلیت تولید (در صنعت ساخت از آن تحت عنوان قابلیت ساخت – Constructability یاد می‌شود)، آن است که با توجه به فناوری‌های موجود، مهارت‌ها و دانش نیروی انسانی و مواد و مصالح، بتوان محصول مورد نظر را با قیمتی تولید کرد که با شرایط مورد انتظار بازار و چارچوب‌ ارزش‌های جامعه سازگاری داشته باشد.

قابلیت استفاده (Usability)

• قابلیت عملکرد یک محصول در اجرای کارکرد در نظر گرفته شده برای یک کاربر خاص و تحت شرایط معین را قابلیت استفاده یک محصول می‌نامند.
• عملکرد (Performance)، کارکرد (Function) و شرایط (Conditions) عوامل کلیدی تعریف قابلیت استفاده محصول هستند.
• تغییر یک یا چند عامل از عوامل فوق،‌ می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر سایر عوامل داشته باشد.

قابلیت اطمینان (Reliability)

• میزان تحقق حد نهایی عملکرد یک محصول در راستای کارکرد خواسته شده در شرایط مشخص و برای دوره زمانی معین، قابلیت اطمینان محصول نامیده می‌شود.
• قابلیت اطمینان محصول معمولاً با اصطلاح زمان متوسط بین وقوع دو خرابی بیان می‌شود (MTBF: Mean Time Between Failure)
• قابلیت اطمینان معمولاً از دو روش محاسبه می‌شود: قابلیت اطمینان پیش‌بینی شده و قابلیت اطمینان واقعی.
• اساس محاسبه قابلیت اطمینان پیش‌بینی شده، انجام محاسبات ریاضی با استفاده از نمودار درختی، به منظور تعیین عوامل بروز شکست در یک جز محصول در دوره‌های زمانی اسمی است.
• برای محاسبه قابلیت اطمینان واقعی،‌ داده‌های به‌دست آمده از بررسی‌های میدانی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا خرابی‌های به‌وجود آمده در شرایط عملیاتی واقعی محاسبه شوند و سپس زمان متوسط بین خرابی‌ها به‌دست آید.
• به‌ندرت پیش می‌آید که قابلیت اطمینان واقعی و پیش‌بینی شده، یکسان باشند.

قابلیت نگهداشت (Maintainability)

• قابلیت نگهداشت یک محصول به این معنی است که بتوان آن محصول را در یک مدت زمان مشخص مورد ترمیم و تعمیر قرار داد،‌ به نحوی که توانایی عملکردی خود را،‌ تحت شرایط عملیاتی محیطی (Environmental Operating Conditions) و در یک دوره زمانی متوسط معین (Specified Average Period of time) بازیابد.
• قابلیت نگهداشت را معمولاً با اصطلاح ”زمان متوسط برای تعمیر“ بیان می‌کنند (MTTR: Mean Time To Repair).
• مبنای تعیین MTTR، فلسفه نگهداشت است که مشخص می‌کند چه نوع تعمیراتی و در چه سطحی باید برای محصول انجام شود. سطوح تعمیرات عبارتند از:
  • سطح کاربر
  • سطح کارگاه
  • سطح بازسازی

قابلیت دسترسی (Availability)

• احتمال این‌که کاربر بتواند در شرایط معین عملکرد مورد نیاز خود را به وسیله یک محصول برآورده کند، قابلیت در دسترس بودن یا قابلیت دسترسی آن محصول نامیده می‌شود.
• ترکیب دو عامل MTBF و MTTR تاثیر مستقیمی بر قابلیت دسترسی یک دستگاه دارد.

قابلیت کاربری (Operability)

• به قابلیت استفاده از یک محصول، توسط انسان، برای دوره‌های زمانی معین، تحت شرایط مشخص که تاثیر منفی قابل ملاحظه‌ای بر خروجی نداشته باشد، قابلیت کاربری اطلاق می‌شود.

قابلیت انعطاف (Flexibility)

• قابلیت یک محصول برای استفاده جهت تحقق اهداف مختلف، با ظرفیت‌های متفاوت و تحت شرایط مختلف
• کارکردهای پنهانی که در هنگام طراحی مورد توجه قرار نگرفته‌اند این قابلیت را افزایش نمی‌دهند _{(افزایش تنش‌)}

قابلیت پذیرش در جامعه (Social Acceptability)

• میزان سازگاری بین ویژگی‌های یک محصول یا خدمات و ارزش‌ها و انتظارات عمومی جامعه و همچنین میزان اقبال عمومی نسبت به آن محصول را قابلیت پذیرش محصول در جامعه می‌نامند.
• عوامل اصلی پذیرش یک محصول عبارتند از ایمنی، آثار زیست‌محیطی و ظاهر.

قابلیت خریداری (Affordability)

• قابلیت ساخت، تملک، بهره‌برداری، نگهداری و دور ریختن یک محصول (در انتهای عمر آن محصول) را قابلیت خریداری می‌نامند.
• هزینه هر مرحله از تملک محصول، بر اساس عواملی مانند طراحی، تولید، نگهداری، قابلیت اطمینان و کاربرد، ارزش خاص خود را دارد.