برداشت یکسان و اهمیت آن در تعامل‌های حرفه‌ای

شاید یکی از جنبه‌های مهم موفقیت در ارتباطات حرفه‌ای «برداشت یکسان» نسبت به مفاهیم آن حوزه و همین‌طور مفاهیم عمومی مرتبط با آن باشد. اهمیت این موضوع آن‌قدر زیاد است که در بسیاری از مدل‌های بلوغ و چارچوب‌های راهنمای تحول، «ایجاد زبان مشترک یا برداشت واحد»، گام نخست تحول یا حرکت در مسیر رشد، بلوغ و تعالی بیان شده‌است.

دامنه ایجاد برداشت مشترک فراتر از زندگی حرفه‌ای، سازمان‌ها و صنایع است. در هر رفتار جمعی یا مدنی به مجموعه‌ای از هنجارها، برداشت‌ها و رفتارهای مشترک نیاز داریم. نمونه بسیار بارز آن زبان مشترک در رانندگی است. تصور کنید برداشت مشترکی از علایم رانندگی، چراغ خطر عقب، چراغ راهنما و مانند آن نمی‌داشتیم (رانندگی بسیار دشوار و حتی غیر ممکن می‌شد).

در زندگی حرفه‌ای، سازمان‌ها و صنایع، بی‌توجهی به ایجاد برداشت واحد نسبت به واژگان می‌تواند پیامدهای ناگواری از جمله موارد زیر داشته باشد:

• برداشت‌های متفاوت نسبت به یک مفهوم واحد که پیامد آن می‌تواند عامل عدم همگرایی حتی در موارد بسیار ساده باشد.
• برداشت‌های یکسان از مفاهیم متفاوت و همگرایی ظاهری، که باعث غفلت از مسایل و مشکلات ریشه‌ای به واسطه توافق‌‌های کوتاه مدت ناپایدار خواهد بود.
• دشواری در پذیرش همکاران و هم‌تیمی‌های جدید.
• شکست در تعامل با ذی‌نفعان خارج از سازمان (تشدید برداشت‌های متفاوت از مفاهیم یکسان و برداشت‌های یکسان مفاهیم متفاوت).
• واکنش‌های متفاوت نسبت به یک محرک یا پیام به دلیل برداشت‌های مختلف نسبت به آن.
• بحث‌ها و گفتگوهای طولانی و احتمالا منجر به تنش به واسطه برداشت‌های متفاوت از یک واژه یا مقصودهای مشترکی که با واژگان متفاوت بیان می‌شوند.

سه نمونه زیر از اشتباه‌های بسیار رایج در این حوزه هستند که بارها و بارها با آنها مواجه شده‌ام.

۱) عدم توجه به اسم خاص بودن برخی واژگان و عبارت‌ها.

به عنوان مثال وقتی از «تحلیل کسب و کار یا Business Analysis» با حروف ابتدایی بزرگ صحبت می‌کنیم مقصود روشی مشخص برای بررسی و تحلیل مسایل در سازمان‌ها و تعریف پروژه در چارچوب آموزه‌های «موسسه مدیریت پروژه – PMI» یا «موسسه بین‌المللی تحلیل کسب و کار – IIBA» است، که در چارچوب یک روش‌شناسی مدون با تمرکز بر تحلیل و مدیریت الزامات (Requirements)، به بررسی، شناخت، ریشه‌یابی، موشکافی و در نهایت ردیابی و پیگیری مسایل می‌پردازد (در نقطه مقابل business analysis قرار دارد که اسمی خاص نبوده و می‌توان از آن برداشت‌های متفاوتی داشت).

نمونه دیگر از این برداشت‌های متفاوت، «مهندسی‌ارزش یا Value Engineering» به عنوان یک ابزار مشخص است که در قالب یک برنامه کار (Job Plan) یا روش‌شناسی مدون برای حل مسایل با تمرکز بر تحلیل کارکرد (Function Analysis) به‌کار می‌رود (در نقطه مقابل value engineering به معنای عام است و که مقصود از آن هر تلاشی برای ارتقا ارزش در محصول، خدمت یا پروژه می‌باشد).

این گونه خطاها در زبان فارسی که رسم‌الخط آن تمایزی بین نام خاص و واژگان یا عبارت‌های عمومی ایجاد نمی‌کند بیشتر به چشم می‌خورد.

۲) عدم توجه به معنی خاص در یک بافتار یا Context مشخص.

نمونه این خطا را می‌توان در مورد کلمه «ریسک – Risk» جستجو کرد. در برخی موارد مانند کسانی که از آموزه‌های موسسه مدیریت پروژه یا PMI پیروی می‌کنند ریسک رخدادهای غیر قطعی با پیامدهای مثبت و منفی را پوشش می‌دهد (تهدیدها و فرصت‌ها) اما در برخی بافتارهای دیگر، مقصود از ریسک صرفا مخاطرات و تهدیدهاست.

این معضل به ویژه در زبان فارسی و زمانی که گوینده یا نویسنده از صنایع و آرایه‌های ادبی استفاده می‌کند، تشدید می‌شود.

۳) استفاده از سرواژگان یا Abbreviations  بدون تعریف آنها.

یک نمونه‌ که بارها و در یک حرفه با آن مواجه شدم، سر واژه PMP در صنعت آب است.

در یک پروژه آب PMP را می‌توان حداقل به سه معنای کاملا متفاوت به کاربرد:

• PMP معادل معنای «حداکثر بارش محتمل» یا Probable Maximum Precipitation
• PMP معادل معنای مدیر حرفه‌ای پروژه یا Project Management Professional
• PMP معادل برنامه مدیریت پروژه یا Project Management Plan

این موضوع در مواجهه با گویندگان و نویسندگانی که استفاده از سرواژه‌ها را دلیل تسلط خود می‌دانند بسیار آزار دهنده می‌شود (در برخی فرهنگ‌های سازمانی و صنعتی استفاده از سرواژگان بی‌احترامی یا رفتاری غیر حرفه‌ای تلقی می‌شود! و نه دلیل و برهانی برای تسلط و ارشدیت!).

نمونه‌های پیش‌گفته تنها برخی از مصادیق اشتباه‌های مورد اشاره و پیامدهای آنهاست، که می‌تواند تکمیل شود.

پی‌نوشت: «تو یک جلسه یادم آمد!» عنوان مجموعه پست‌هایی است که موضوع آن به واسطه گفتگوها، تعامل‌ها یا موقعیت‌های حرفه‌ای و مشابه آن به ذهنم رسیده و با یادداشت کردن موضوع و پرورش مطلب، آن را به سلسله پست‌ها تبدیل می‌کنم (امیدوارم بپسندید).