مدل و شکل مهارت‌ها و توانمندهای شما چیست؟ T، I، X، M، E، Pi یا مدل‌های دیگر

آیا تا به حال این احساس را تجربه کرده‌اید که در هنگام گفتگو در مورد مهارت‌ها و تخصص‌های حرفه‌ای خود در حال شما در سوپی از حروف الفبا هستید؟ همرمان با رشد و تکامل فناوری و بازار کار، فشار مستمر برای یادگیری و توسعه مهارت‌ها می‌تواند فرسایشی و خرد کننده باشد. اما چگونه می‌توان جهت حرکت مناسب برای توسعه توانمندی‌ها و مهارت‌های فردی را تشخیص داد؟ این دقیقا همان زمانی است که به مفاهیم و مدل‌های T شکل، X شکل، M شکل و مانند آنها نیاز خواهیم داشت. این اشکال و مدل‌های حاصل از آنها چارچوبی برای درک چگونگی ترکیب تخصص‌ یا تخصص‌های عمیق در یک یا چند زمینه خاص را با دانش و مهارت‌های گسترده بین رشته‌ای ایجاد می‌کنند و به شما این امکان را می‌دهند که در حرفه خود برجسته و شاخص شوید.

اما اگر بخواهیم کمی صادق باشیم،‌ باید بگویم مقایسه مهارت‌های حرفه‌ای با حروف الفبا در نگاه اول ممکن است کمی کودکانه یا حتی مضحک به نظر برسد. با این حال باید توجه داشت که روشی مبتنی بر این کار به ظاهر کودکانه وجود دارد که براساس آن می‌توان با درک و به خاطر سپردن ترکیب مهارت‌ها در قالب اشکال مختلف حروف الفبا، در آب‌های اغلب گل‌آلود محیط‌های کاری مدرن با سهولت حرکت کرد.

در این نوشتار به جزییات هر مدل و شکل خواهیم پرداخت.

T شکل، X شکل، I شکل و M شکل از جمله مدل‌هایی هستند که برای تشریح ترکیب مهارت‌ها و دانش ضروری برای مدیریت، رهبری و همکاری موثر اهمیت دارند.

• I شکل – معرف تخصص و خبرگی عمیق در یک حوزه یا تخصص مشخص است و در عین حال فرد دارای این مدل از مهارت، لزوما از دانش یا مهارت‌های بین رشته‌ای گسترده برخوردار نیست. این گروه از افراد در یک زمینه یا تخصص تبحر و خبرگی شایانی دارند اما در عین حال ممکن است در همکاری موثر با افراد دارای پیشینه یا تخصص متفاوت با دشواری‌هایی مواجه شوند.
• T شکل – این مدل از توانمندی به ترکیبی عمیق از تخصص در یک زمینه خاص (بخش عمودی T) و دانش و مهارت‌های بین‌رشته‌ای گسترده اشاره می‌کند که به طور موثر امکان همکاری با دیگران در زمینه‌ها و تخصص‌های دیگر را فراهم می‌کند (بخش افقی T).
• M شکل – مبین ترکیبی از دو یا چند حوزه تخصصی عمیق ایت که می‌توان آنها را برای ارایه‌ دیدگاه‌ها، بینش‌ها و راه‌کارهای منحصر به فرد برای راه‌کارهای پیچیده به کار گرفت. این گروه از افراد ممکن است دارای مهارت‌های بین رشته‌ای نیز باشند، اما لزوما میزان مهارت‌های بین رشته‌ای آنها با افراد T و X هم سطح نیست.
• X شکل – به ترکیبی از تخصص‌های فنی عمیق در یک زمینه خاص و نیز دانش و مهارت‌های گسترده بین رشته‌ای (عمدتا رهبری، مدیریتی و اجرایی) اشاره می‌کند، که به رهبران این امکان می‌دهد تا به طور موثر با دیگران همکاری کنند.

زمینه ها و زمینه های مختلف (که با حرکت افقی X نشان داده می شود).

کمی صبر کنید، آیا تنها همین شکل‌ها معرف ترکیب مهارت‌ها هستند. پاسخ منفی است. ترکیب توانمندی‌ها و مهارت‌ها را می‌توان به مدل‌های دیگری از جمله اشکال زیر بیان کرد:

• Pi شکل (پی یونانی) – این مدل از مهارت‌ها به ترکیبی از دو حوزه تخصصی عمیق و نیز حوزه سومی از دانش و مهارت‌های میان رشته‌ای گسترده اشاره می‌کند که به افراد این امکان را می‌دهد که بین این دو حوزه ارتباط برقرار کرده و در عین‌حال به طور موثر با دیگران همکاری کنند.
• شانه‌ای (Comb) شکل – به ترکیبی از چند حوزه تخصصی عمیق دارد که ضرورتا با مهارت‌های میان‌رشته‌ای گسترده همراه نیست.
• E شکل – ترکیبی از چند حوزه تخصصی عمیق و همزمان دانش و مهارت‌های میان رشته‌ای گسترده اشاره می‌کند که به فرد این توان را می‌دهد به‌طور موثر با افراد دارای پیشینه، زمینه و تخصص‌های مختلف همکاری کنند.

اگر سر در گم هستید که کدام شکل برای شغل شما متناسب است، شاید تفکیک زیر کمی این سر در گمی را کاهش دهد:

• مدل I معمولا در متخصصان به نسبت کم سابقه دیده می‌شود که در یک زمینه تخصص بالایی دارند و در عین حال برای همکاری با دیگران که دارای زمینه / پیشینه / تخصص متفاوت هستند، کم و بیش با دشواری‌هایی مواجه هستند.
• مدل T معرف متخصصان با سطح تجربی متوسط است که خبرگی و تخصص عمیقی در یک زمینه دارند و در عین حال از دانش و مهارت‌های گسترده میان رشته‌ای برای همکاری موثر با دیگران برخوردار هستند.
• مدل M برای افراد حرفه‌ای دارای ارشدیت ایده‌آل است، که با برخورداری از خبرگی و تخصص در چند زمینه می‌توانند با ترکیب آنها راه‌حل‌هایی را برای مواجهه با مسایل پیچیده ارایه کنند.
• و در نهایت مدل X برای افراد و مدیران ارشدی کاملا تناسب دارد که با برخورداری از پیشینه فنی قوی، به دنبال مدیریت موثر تیم‌های چند تخصصی و چند بعدی هستند.

در خاتمه باید خاطر نشان کرد که شناخت و درک مدل‌ها و اشکال مختلف مهارت‌ها و ترکیب آنها و در عین حال شاسایی سطح شغلی و حرفه‌ای‌تان، می‌تواند ابزاری ارزشمند برای توسعه حرفه‌ای باشد.

با توسعه فردی و برخورداری از مجموعه‌ای متنوعی از دانش‌ و مهارت‌ها، می‌توانید ضمن همکاری موثر با دیگران، در مواجهه با مشکلات پیچیده، راه‌حل‌های نوآورانه خلق کرده و پیشنهاد دهید.